Streptococcus viridans là gì? Bệnh do liên cầu khuẩn gây ra

Streptococcus viridans là một nhóm vi khuẩn thuộc họ liên cầu khuẩn, thường cư trú ở miệng, họng, đường tiêu hóa và đường sinh dục của con người. Mặc dù đa phần chúng không gây hại trong điều kiện bình thường, nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc khi xâm nhập vào máu và các mô nhạy cảm, chúng có thể gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về Streptococcus viridans, đặc điểm của chúng và các bệnh lý thường gặp do loại vi khuẩn này gây ra.

Streptococcus viridans là gì? 

Streptococcus viridans là một nhóm vi khuẩn thuộc chi Streptococcus, bao gồm nhiều loài khác nhau, thường cư trú trong khoang miệng, họng, đường tiêu hóa và đường sinh dục của con người. Nhóm vi khuẩn này được gọi là viridans vì chúng thường tạo ra màu xanh lục trên môi trường thạch máu nhờ khả năng gây tan máu không hoàn toàn (alpha-hemolysis). Đặc điểm của Streptococcus viridans:

• Là vi khuẩn gram dương, có dạng hình cầu.
• Không di động, không tạo bào tử.
• Xếp thành chuỗi ngắn hoặc dài khi quan sát dưới kính hiển vi.
• Có khả năng phát triển trong điều kiện ưu-kỵ khí tùy nghi, với nhiệt độ tối ưu khoảng 37°C.

Mặc dù Streptococcus viridans thường được xem là một phần của hệ vi sinh vật tự nhiên trong cơ thể, chúng có thể trở thành tác nhân gây bệnh khi xâm nhập vào máu hoặc các mô nhạy cảm. Một trong những bệnh lý phổ biến do vi khuẩn này gây ra là viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, một tình trạng nghiêm trọng liên quan đến viêm màng trong của tim. Nhóm Streptococcus viridans bao gồm nhiều loài vi khuẩn khác nhau, nổi bật nhất là:

• Streptococcus mutans: Liên quan đến sâu răng và các vấn đề về răng miệng.
• Streptococcus sanguinis: Đóng vai trò trong việc hình thành mảng bám răng và có khả năng gây viêm nội tâm mạc.
• Streptococcus mitis: Một trong những loài phổ biến ở khoang miệng, nhưng có thể gây bệnh khi xâm nhập vào máu.

Streptococcus viridans gây bệnh gì?

Mặc dù Streptococcus viridans thường là vi khuẩn cộng sinh trong cơ thể con người và không gây hại trong điều kiện bình thường, chúng có thể trở thành tác nhân gây bệnh khi xâm nhập vào máu hoặc các cơ quan nhạy cảm. Dưới đây là các bệnh lý phổ biến do nhóm vi khuẩn này gây ra:

Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn

Đây là bệnh lý nghiêm trọng và phổ biến nhất do Streptococcus viridans gây ra, đặc biệt là ở những người có tổn thương hoặc bất thường ở van tim. Vi khuẩn từ khoang miệng hoặc các vị trí khác trong cơ thể có thể xâm nhập vào máu và bám vào nội tâm mạc hoặc van tim, gây viêm và tổn thương. Triệu chứng là sốt kéo dài, mệt mỏi, đau khớp, xuất huyết dưới móng tay hoặc trên da, tiếng thổi tim mới xuất hiện.

Nhiễm trùng máu (Sepsis)

Khi Streptococcus viridans xâm nhập vào máu, chúng có thể gây nhiễm trùng máu, đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu hoặc sau phẫu thuật.

Triệu chứng: Sốt cao, huyết áp giảm, nhịp tim nhanh, rối loạn ý thức.

Viêm mô mềm và áp-xe

Trong một số trường hợp, Streptococcus viridans có thể gây nhiễm trùng các mô mềm hoặc tạo thành áp-xe ở các cơ quan khác nhau, chẳng hạn như gan, lách, hoặc trong khoang bụng.

• Triệu chứng: Đau tại vùng tổn thương, sưng đỏ, sốt.
• Liên quan đến các bệnh răng miệng
• Sâu răng: Streptococcus mutans, một loài thuộc nhóm Streptococcus viridans, là tác nhân chính gây sâu răng do khả năng tạo axit và làm hỏng men răng.
• Viêm lợi và viêm nha chu: Các loài Streptococcus viridans như Streptococcus sanguinis góp phần hình thành mảng bám và gây viêm nhiễm ở lợi, nha chu.

Viêm màng não (hiếm gặp)

Ở một số trường hợp hiếm, vi khuẩn này có thể gây viêm màng não, đặc biệt là sau các thủ thuật nha khoa hoặc ở những người suy giảm miễn dịch. Triệu chứng bao gồm đau đầu, cứng cổ, sốt cao, buồn nôn, rối loạn ý thức.

Cách phòng tránh streptococcus viridans lây bệnh 

Mặc dù Streptococcus viridans thường không gây hại trong điều kiện bình thường, việc kiểm soát và phòng tránh sự lây nhiễm của vi khuẩn này là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Duy trì vệ sinh răng miệng

Vệ sinh răng miệng đúng cách là biện pháp quan trọng để kiểm soát và ngăn ngừa vi khuẩn Streptococcus viridans gây hại. Hãy đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày bằng kem đánh răng có chứa fluoride và sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ thức ăn thừa, mảng bám ở kẽ răng. Nước súc miệng diệt khuẩn cũng giúp giảm số lượng vi khuẩn trong khoang miệng. Ngoài ra, việc thăm khám nha khoa định kỳ 6 tháng/lần sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề răng miệng, tránh nguy cơ vi khuẩn lây lan.

Rửa tay sạch sẽ

Thói quen rửa tay thường xuyên đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn, bao gồm Streptococcus viridans. Sử dụng xà phòng và nước sạch để rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, hoặc sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng. Nếu không có nước, hãy dùng dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn. Thói quen này giúp loại bỏ vi khuẩn và giảm nguy cơ lây nhiễm qua tay khi chạm vào miệng, mắt, hoặc mũi.

Sử dụng bồn cầu thông minh

Bồn cầu thông minh là giải pháp hiện đại giúp kiểm soát vi khuẩn hiệu quả trong môi trường vệ sinh. Các loại bồn cầu này thường được tích hợp tính năng tự động vệ sinh và khử trùng, giúp tiêu diệt vi khuẩn trong bồn cầu sau mỗi lần sử dụng. Ngoài ra, việc vệ sinh bồn cầu định kỳ bằng các sản phẩm tẩy rửa diệt khuẩn là cần thiết để đảm bảo môi trường sạch sẽ, ngăn ngừa vi khuẩn lây lan qua bề mặt hoặc không khí.

Sử dụng kháng sinh dự phòng

Kháng sinh dự phòng được khuyến nghị cho những người có nguy cơ cao, chẳng hạn như bệnh nhân mắc bệnh van tim hoặc đã từng phẫu thuật tim. Trước khi thực hiện các thủ thuật nha khoa hoặc y khoa, vi khuẩn Streptococcus viridans có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm nội tâm mạc. Do đó, việc sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng hiệu quả.

Tăng cường sức đề kháng

Hệ miễn dịch khỏe mạnh là yếu tố then chốt giúp cơ thể chống lại vi khuẩn gây bệnh. Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung thực phẩm giàu vitamin C (như cam, ớt chuông, dâu tây) để hỗ trợ hệ miễn dịch. Bên cạnh đó, cần ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn và tránh căng thẳng quá mức để giữ sức khỏe ổn định, tạo hàng rào bảo vệ tự nhiên chống lại sự tấn công của vi khuẩn.

Vệ sinh môi trường sống

Môi trường sống sạch sẽ giúp hạn chế vi khuẩn phát triển và lây lan. Hãy thường xuyên lau dọn nhà cửa, khử trùng các bề mặt tiếp xúc thường xuyên như tay nắm cửa, bàn ghế, và thiết bị điện tử bằng dung dịch sát khuẩn. Đảm bảo không gian sống luôn thoáng mát, ánh sáng đầy đủ để ngăn ngừa sự sinh sôi của vi khuẩn và vi sinh vật có hại.

Tránh tiếp xúc với nguồn lây

Để ngăn ngừa lây nhiễm vi khuẩn, hãy thực hiện các biện pháp bảo vệ như che miệng khi ho hoặc hắt hơi, không dùng chung đồ dùng cá nhân như bàn chải, khăn mặt, cốc uống nước. Hạn chế tiếp xúc với người có dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp hoặc các bệnh truyền nhiễm khác. Trong các trường hợp cần thiết, đeo khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn khi ở nơi đông người.

Kết luận

Trên đây là thông tin về Streptococcus viridans, một loại vi khuẩn liên cầu khuẩn có thể gây ra các bệnh lý nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc tính của vi khuẩn này, các bệnh do chúng gây ra và cách phòng ngừa hiệu quả.